با مشاهده‌ی وسایل مکانیکی اطرافمان می‌توانیم متوجه شویم که در ساخت بسیاری از آن‌ها از چرخ‌دنده استفاده شده است. همین موضوع نشان‌دهنده اهمیت و کاربرد بالای این قطعات در بسیاری از صنایع می‌باشد.

با پیشرفت تکنولوژی استفاده از انواع مختلف چرخ‌دنده صنعتی رو به افزایش است، چرا که ازین قطعات برای انتقال نیرو به صورت کاملا مطمئن استفاده می‌شود و از نظر قیمت نیز بسیار اقتصادی‌تر از محصولات دیگر می‌باشد.

چرخ دنده صنعتی چیست؟

چرخ دنده یا همان چرخ دندانه یکی از مهم‌ترین قطعات صنعتی در هر ماشین و الکتروموتور است که در انواع گوناگون ماشین‌ های دوار و دنده‌‌های تراش‌خورده مورد استفاده قرار می‌گیرد. طریقه کار چرخ دنده صنعتی در یک ماشین دوار اینگونه است که با درگیری ایجاد شده میان انواع مختلف چرخ دنده‌ها گشتاور یا همان نیرو انتقال پیدا می‌کند. همچنین برای تنظیم جهت چرخش و کاهش دنده در قطعات موتوری نیز از چرخ دنده صنعتی استفاده می‌شود.

استفاده از چرخ دنده صنعتی به 3000 سال قبل بازمی‌گردد. در ابتدای چرخ دنده از جنس سنگ یا چوب بود اما باگذشت زمان تکامل یافته و امروزه معمولاً از جنس فلز ساخته می‌شوند. علاوه بر تغییر جنس، طراحی چرخ دنده نیز در قسمت دندانه ها دقیق‌تر شد چون درگذشته به علت کمبود امکانات و تکنولوژی ضعیف، دندانه‌های نامنظم بود و باعث بروز مشکل در دستگاه میشد.

دو یا چند چرخ‌ دنده که با هم کار می‌کنند، سیستم انتقال یا گیربکس نامیده می‌شوند.

جَعبه‌دَنده یا گیِربُکس (به انگلیسی: Gearbox) ماشینی شامل یک منبع نیرو و یک سامانه انتقال قدرت است که کاربرد خاصی از توان را فراهم می‌آورند. لغت‌نامهٔ مریام وبستر انتقال را به این صورت تعریف می‌نماید: مجموعه‌ای از قطعاتی که شامل دنده‌های تغییر سرعت و میل‌کاردان‌هایی است که توسط آن‌ها توان را از موتور به یک محور تحت بار منتقل می‌شود.

به نقل از ویکی‌پدیا

ساختار چرخ دنده

بدنه چرخ دنده صنعتی از 3 بخش تشکیل شده است، که عبارتند از:

بخش درونی: بخش درونی یا داخلی که دارای یک توپی است که که به محور محرک متصل است و خارج از آن چرخ‌دنده قرار دارد.
بخش میانی: قسمت اصلی چرخ دنده صنعتی است.
بخش بیرونی: دندانه‌های چرخ‌دنده که عامل ایجاد سر و صدای چرخش دنده می باشد این قسمت قرارگرفته است.

فرآیند ساخت چرخ دنده

برای ساخت چرخ دنده صنعتی روش‌های مختلفی وجود دارد که با توجه به کاربرد خاص آن چرخ دنده متفاوت می‌باشد. در ادامه به بعضی از فرایندهای تولید این قطعات اشاره خواهیم کرد:

ریخته گری: برای ساخت چرخ دنده‌هایی که فعالیت در دور‌های پایین دارند و تحمل فشار آن‌ها کم است ازین روش استفاده می شود. به این دلیل که فلزات در این روش با نقطه ذوب پایین ساخته می شوند. ریخته‌گری روش‌های مختلفی دارد ولی عموما از روش‌های ریخته‌گری شن و ماسه، ریخته‌گری گریز از مرکز و… استفاده می شود . ازین روش برای ساخت چرخ دنده‌های خاردار ساده، مارپیچ، خوشه ای و اریب استفاده می‌شود و کاربرد آن در انواع اسباب‌بازی، لوازم خانگی، گیربکس و… می‌باشد.

آهنگری: این روش قدیمی‌ترین روش ساخت چرخ دندهاست و اولین چرخ دنده‌ها نیز با این روش تولید شده اند. کل مراحل ساخت در این روش با استفاده از دست و ابزارهای ابتدایی است به همین دلیل دقت و ظرافت در این روش بسیار پایین می باشد. به همین دلیل از آن در کارهای دقیق استفاده نمی‌شود.
مهر زنی و تخلیه دقیق: این روش برخلاف روش آهنگری، یک تکنیک فلزکاری دقیق است که با استفاده از کاتر‌های کوکی انجام می‌شود. این روش کارآمد بسیار کم است و در تولید چرخ دنده‌های سبک برای کارهایی که فشار روی آن کم یا متوسط است بکار می‌رود.

جنس چرخ دنده صنعتی

جنس چرخ‌دنده‌ صنعتی باید از موادی باشد که فشار را به خوبی تحمل کند و کار انتقال نیرو را به خوبی انجام دهد و از کیفیت خوبی برخوردار باشد. جنس این قطعات با توجه به نوع کاربرد آن متفاوت است. چرخ دنده می‌تواند از جنس‌های مختلفی همچون فولاد، برنج،برنز چدن‌های آلیاژی و خاکستری، پلاستیک و یا کامپوزیت‌ باشد.
کاربرد چرخ دنده در صنعت
مهمترین استفاده های چرخ دنده صنعتی در صنایع خودرو سازی، دارویی و معادن است و از آن در صنایع هوانوردی و بسیاری از صنایع دیگر نیز استفاده می‌شود.

همچنین از این قطعات برای انتقال حرکت و نیرو در بسیاری از صنایع از جمله تجهیزات افزایش‌دهنده و کاهنده سرعت و گشتاور در دستگاه‌های موتوردار مثل موتورسیکلت‌ها و خودروها، ابزارآلات دقیق و حتی ساعت‌ها نیز استفاده می‌شود.
انواع چرخ دنده‌های صنعتی
چرخ دنده‌های صنعتی در انواع مختلف و پرکابردی در بازار موجود هستند که مهمترین آن‌ها عبارتند از شامل چرخ دنده ساده، مارپیچ، حلزونی، مخروطی، شانه ای، خورشیدی و جناغی که در ادامه ی مقاله به معرفی این انواع چرخ دنده صنعتی می‌پردازیم:
چرخ دنده ساده
متداول‌ترین نوع چرخ‌دنده صنعتی، چرخ دنده ساده‌ می‌باشد که بصورت سری استفاده می‌شوند. این نوع از چرخ‌دنده‌ها به علت سادگی و قیمت بسیار کمی که دارد، طرفداران زیادی دارد و در صنایع بسیار متنوعی از جمله ساخت ساعت و دستگاه‌های ساده دیگر به کار می‌روند.

چرخ دنده مارپیچ
در این نوع چرخ‌دنده‌ها به علت شکل هندسی آن‌ها در مقایسه با چرخ دنده ساده تعداد دندانه‌های بیشتری با هم در تماس هستند. به همین دلیل دستگاه روانتر عمل‌ می‌کند و سر و صدای آن نیز به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. ولی از نظر قیمت، چرخ دند‌ه صنعتی مارپیچ گرانتر از مدل ساده هستند.

چرخ دنده حلزونی
سیستم این چرخ‌ دنده صنعتی به‌ گونه‌ای است که قسمت حلزونی، چرخ‌ دنده را می‌چرخاند، اما چرخ‌ دنده نمی‌تواند قسمت حلزونی را بچرخاند. این چرخ دنده ها نرم و آرام کار می‌کنند و فضای کمی میگیرند. کاربرد این قطعات در محورهای عمودی و نود درجه است و از آن برای کاهش دنده‌‌های بزرگ استفاده می‌شوند. به‌عنوان‌مثال در بالابرهای صنعتی، از این نوع قطعات استفاده می‌شود.

چرخ دنده شانه ای
پیچیده‌ترین و بروزترین چرخ ‌دنده صعنتی، چرخ‌دنده شانه‌ای(رک) است. طراحی این قطعه به این گونه است که دارای قطر بی‌نهایت بوده و به ‌صورت مستقیم است، و از آن برای انتقال انرژی از محور دورانی به کشویی و برعکس استفاده می‌شود.

چرخ دنده خورشیدی
چرخ‌دنده‌های خورشیدی یا سیاره‌ای دارای سه قسمت دنده خورشیدی، دنده سیاره‌ای و دنده رینگی(حلقه ای) می‌باشد که هرکدام می‌تواند ثابت، ورودی و یا خروجی باشد. عملکرد این قطعه به این صورت است که دنده سیاره به دور ‌دنده خورشیدی که با یک بازو در مرکز قرار گرفته، می‌چرخد.

چرخ دنده مخروطی
از چرخ‌ دنده مخروطی برای تغییر جهت دوران شفت استفاده می‌شوند و این امکان را به ما می‌دهد که انرژی را از محور افقی به عمودی و بالعکس منتقل کنیم. این چرخ ‌دنده‌ صنعتی معمولا با دندانه‌ هایی به شکل مستقیم، قوسی و اسپیرال ساخته‌ می‌شود.

مزایا و معایب استفاده از چرخ دنده

مزایا

معایب

انتقال عالی قدرت در دور های بالا و پایین

داغ شدن و ایجاد گرما درسیستم بعلت اصطحکاک

انتقال نیرو در جهت های مختلف

ترک‌خوردگی و پوسته‌پوسته شدن

انتقال انرژی به صورت ایمن و مطمئن

صدا و لرزش های تنشی در دور های بالای چرخ دنده ها

تولید آسان و همه گیر

صدا و لرزش های تنشی در دور های بالای چرخ دنده ها

نیرو، قدرت و سرعت بالاتر نسبت به زنجیر و تسمه

خوردگی دنده ها به دلیل اصطحکاک

صرفه اقتصادی

در مدل ساده در زمان کار سر و صدا تولید می‌شود

برای خرید چرخ دنده به چه نکاتی باید توجه کرد؟

گام: به فاصله‌ی یک نقطه روی یکی از دندانه‌ها تا نقطه متناظرش در دندانه‌ی بعدی، گام چرخ دنده گفته می‌شود. گام یک چرخ دنده از یکی از مهمترین مشخصه‌های آن است و در خرید چرخ دنده صنعتی باید به این توجه کرد که گام چرخ دنده‌های در تماس با یکدیگر حتما یکسان باشد تا به خوبی با هم جفت شوند.
گام محیطی: اندازه طول کمانی از دایره گام که بین دو نقطه کنار هم از دو دندانه مجاور است.
دایره گام: برای درک مفهوم دایره گام، دو چرخدنده که با هم درگیر هستند را در نظر بگیرید. اکنون اگر به مرکز هر دو چرخ دنده، آن‌ها را دو دایره مماس به هم را در نظر بگیریم، هر کدام از آن‌ها ، دایره گام چرخ‌ دنده‌ی همان محسوب می‌شوند.
مدول: مدول یکی از مهم‌ترین پارامتر‌ها برای خرید چرخ دنده به شمار می‌آید. این مقدار دارای استاندارد بین المللی است و از فرمول (قطر دایره گام بر حسب میلیمتر ÷ تعداد دندانه‌های چرخ دنده) بدست می‌آید.
ارتفاع دنده ها: مجموع اندازه سر دنده و پای دنده ارتفاع دنده را ارتفاع دنده می‌گویند. ( ارتفاع سردنده: فاصله بین بالای دندانه تا دایره گام | ارتفاع ته‌دنده: فاصله بین ته دندانه تا دایره گام)

برای خرید چرخ‌دنده صنعتی در سایت هایپربیرینگ از محصولات بالای صفحه دیدن فرمایید.

---

فروشگاه هایپر صنعت بلبرینگ با بیش از 30 سال سابقه موفق در زمینه واردات انواع بلبرینگ‌های صنعتی به عنوان یکی از نمایندگان فروش بلبرینگ skf در تهران بوده و آماده ارائه انواع بلبرینگ‌های این کمپانی به شما می‌باشد. برای مشاهده محصولات skf روی لینک روبرو کلیک کنید: نمایندگی بلبرینگ skf

( خرید سایر محصولات بلبرینگ صنعتی از سایت هایپر صنعت بلبرینگ: فروش بلبرینگ صنعتی )